حاجی مه‌لابرایم رۆسته‌می
کاتێک مرۆڤ مێژووی خه‌باتی گه‌لانی‌تری ئه‌و جیهانه ده‌خوێنێته‌وه و له چاره‌نووسی گه‌وره‌پیاوانیان وردده‌بێته‌وه، چاوی به زۆر ئه‌ستێره‌ی گرشه‌داری ئاسمانی بێ‌پایانی له‌خۆبوردوویی ده‌که‌وێ. ده‌بینێ که ئه‌وان چۆن له‌پێناو ئازادی و سه‌ربه‌ستی گه‌له‌که‌یان‌دا گیانیان به‌خت‌کردوه و وه‌ک مۆم بۆ نه‌ته‌وه‌که‌یان داگیرساون و به سووتانی وجوودیان رووناکیان به رێگای خه‌بات و تێکۆشان به‌خشیوه.
مێژووی کوردیش گه‌لێک شۆره‌سواری جێگای شانازی و سه‌رفه‌رازی به‌خۆیه‌وه بینیوه که مایه‌ی هیوا و سۆز بۆ جیله‌کانی داهاتووی ئه‌و سه‌رزه‌مینه‌ن. که رۆژێک وێنه و کرداریان هه‌وێنی ئایدیای داتاشینی قه‌ڵافه‌تی په‌یکه‌ره‌ی فه‌له‌که‌کانی شار بێ و چه‌گوارا ئاسا نه‌خش و نیگاری سه‌رسینگ و به‌رۆکی لاوانی داهاتووی وڵات برازێننه‌وه.
یه‌ک له‌و وێنه شکۆدارانه حاجی مه‌لابرایمی رۆسته‌می‌یه. ئه‌و ماموستا به‌هه‌یبه‌ته، رۆسته‌می شێعره‌کانی لاوک و حه‌یرانی ده‌نگ‌بێژانی کوردستانه و به‌سته‌ی به‌یتی سه‌رکه‌وتنی ئه‌به‌دی‌یه. ده‌مێکه قه‌ڵه‌م و وشه خه‌ریکی رازاندنه‌وه‌ی گه‌وره‌یی ئه‌و شۆره‌سواره‌ن تا به‌ڵکوو له قالبی هه‌ڵبه‌ستێک‌دا په‌یکه‌ره‌یه‌کی پڕمانای بۆ داتاشن، به‌ڵام خامه‌وچامه له‌جیات نووسینێکی به‌پێز چه‌شنی شۆڕه‌بی کڕنۆش بۆ گه‌وره‌یی ئه‌و ده‌بن.
سالی 1963بوو و سه‌رده‌می حه‌مه‌ره‌زای په‌هله‌وی، ماموستا حاجی مه‌لابرایم له‌گه‌ڵ گه‌لێک له تێکۆشه‌رانی‌تری حیزبی دێموکراتی کوردستان ره‌وانه‌ی سیاچاڵه‌کانی شای دیکتاتۆر کران. ماموستا تووشی ئه‌شکه‌نجه و ئازارێکی فره هات و چووکترین نهێنی شۆڕشی لێ‌نه‌بیسترا. بکوژانی ساواکی ئێرانی له‌حاست داخوازیه‌کانیان ناهومێد کرد وخۆراگر و سه‌ربه‌رز مایه‌وه و کاتێک به‌ندیخانه‌کانی جێ‌هێشت، ئه‌زموونی گران‌به‌های سه‌رکه‌وتنی پێش‌کێشی نه‌وه‌کانی داهاتووکرد.
حاجی مه‌لابرایم ساڵی 1927له‌بنه‌ماڵه‌یه‌کی جووتیار و کاسبی گوندی قۆرغانی ناوچه‌ی محاڵی ئاختاچی له‌بناری ریزه چیاکانی حه‌وت‌کانیان له‌دایک بوو. باوکی ماموستا گه‌لێک به‌حه‌سره‌ته‌وه ده‌ی‌روانیه داهاتووی کوڕه‌که‌ی و زۆری پێ‌خۆش بوو که خوێنده‌وار بێت. که‌م گوندی ده‌ڤه‌ره‌که خاوه‌نی قوتابخانه بوون و برایمی تامه‌زرۆی فێربوون له‌سه‌ر خواستی باوکی رووی له حوجره‌ی فه‌قێ‌یان کرد. سه‌ره‌تا حوجره‌ی حاجیاڵی که‌ند و دواتریش حوجره‌کانی شێخ چۆپان ، کانی زێڕینه و تورجانی ناوچه‌ی بۆکان و گه‌لێک شوێنی‌تری کوردستان ناوه‌ندی په‌روه‌رده و خوێندنی ناوبراو بوون.
حاجی ماموستا کاتێک ئیزنی مه‌لایه‌تی وه‌رده‌گرێ له‌گوندی گردی یاقووبی سه‌ربه ناوچه‌ی شاروێران داده‌مه‌زرێ و پاشان بارده‌کاته دێی خوڕخوڕه و تا دوایین رۆژه‌کانی ژیانی له‌وێ ده‌گیرسێته‌وه. ناوبراو مرۆڤێکی ئه‌دیب و ئه‌ده‌ب دۆست، شاره‌زای شێعر و ئه‌ده‌بیاتی کوردی و هۆگری دیوانی که‌ڵه‌شاعیرانی وه‌ک حاجی قادری کۆیی ، هێمن ، هه‌ژار و زۆرانی‌تر بوو. ماموستا دوژمنی سه‌رسه‌ختی خورافات و ئه‌و که‌سانه بوو که به‌ناوی دینه‌وه خه‌ریکی لارێ‌کردنی کۆمه‌ڵانی خه‌ڵک بوون. گه‌لێک جار ئه‌و شێعره‌ی حاجی قادری کۆیی شه‌وچه‌له‌ی باسه‌کانی بۆ گوێگرانی بوو که ده‌ڵێ:
هه‌تا شێخێ له کوردستان بمێنێ ئومێدی زینده‌گانیت پێ‌نه‌مێنێ
کاتێک ئه‌ندامه‌تی حیزبی دێموکراتی کوردستان قبوڵ‌کرد زۆر لاوبوو به‌ڵام وه‌ک رووناکبیرێکی نه‌ترس و زانایه‌کی باری کۆمه‌ڵایه‌تی و ماموستای کوردایه‌تی خه‌ڵکی هان‌ده‌دا مافی زه‌وت‌کراویان بستێننه‌وه. شه‌و و رۆژ خولیای سه‌ربه‌ستی و سه‌ربه‌خۆیی کوردستان بوو و به‌دوای هه‌واڵی تازه‌ی جوڵانه‌وه‌ی کوردی ئه‌ودیوی سنووره‌کانه‌دا ده‌گه‌ڕا. ده‌مێک بوو پێوه‌ندی له‌گه‌ڵ شۆڕشگێڕانی ساڵه‌کانی 1967 _ 1968دا گرتبوو و یاری به‌وه‌فایان بوو. گه‌لێک دوژمنایه‌تی رژێمی شای ئێرانی کرد و له‌هه‌رکوێ پێویست بوایه به‌ئاشکرا و راشکاوانه قسه‌ی خۆی ده‌کرد و خه‌ڵکی دژی ئه‌و دیکتاتۆریه‌ته هان‌ده‌دا. کاتێک حکوومه‌تی په‌هله‌وی رووخا، حاجی ماموستا یه‌ک له‌وکه‌سانه بوو که سه‌ره‌رای شه‌پڕێوێ باری ژیان و کۆشه خێزانیکه‌وه رووی له پێشمه‌رگایه‌تی کرد. چه‌نده‌ی پێده‌شته‌کانی شاروێرانی مه‌هابادی پێوا و به‌شداری حه‌ماسه‌کانی ئه‌و ده‌ڤه‌ره بوو ئه‌وه‌نده‌ش لاوانی هاندا و چه‌کی پیرۆزی پێشمه‌رگایه‌تی ده‌‌شان‌کردن.
ئه‌وکاته‌ی هه‌وشار که‌وته‌به‌ر په‌لامار، حاجی ماموستای خاوه‌ن فه‌رمانده‌یی هه‌ژار، له‌گه‌ڵ پۆلێک پێشمه‌رگه‌ی هێزی پێشه‌وا رووی له‌و گۆڕه‌پانه کرد و ئه‌رکی پاراستنی ئه‌وێی وه‌ستۆ گرت. هه‌وشاری مه‌ترسی‌دار بوو به مه‌یدانی ململانێی نێوان داگیرکه‌رانی نیشتمان له‌لایه‌ک و ماموستا و پێشمه‌رگه‌کان له‌لایه‌کی‌تره‌وه. حه‌ماسه خوڵقان و قه‌ڵای دمدم و خانی له‌پ زێرین جێگایان له‌گه‌ڵ داشکستان و حاجی ماموستا گۆڕیه‌وه. عه‌ره‌ب شه‌مۆی خوڵقێنه‌ری تابڵۆکانی قه‌ڵای دمدم میوانی لاوک بیژی ناوچه‌که بوو، ئه‌و ده‌ی‌بیست و فرمێسکه‌کانی له‌جیات چامه‌ی خامه، ده‌رژانه سه‌ر ئاخی ئه‌و نیشتمانه.
به‌ره‌به‌یانی رۆژی1980.09.07بوو. ئه‌ستێره‌کانی ئاسمانی بێگه‌رد ده‌مێک‌بوو ماڵ‌ئاواییان کردبوو. وڵات کش و مات و سرووشت بێ‌هه‌ست و‌خوست، هه‌رموویان واده‌ی هێمنی پێش تۆفانیان پێ‌بوو. حه‌وت هه‌ڵۆی باڵ‌سوور روویان له ئاوای کرد. له ده‌رگاکانیان‌دا، هاواریان کرد، ئێمه‌ین، پێشمه‌رگه‌ین. ده‌رگا و ده‌رگا وه‌سه‌رپشت گه‌ڕا. ئاوایی باوه‌شی بێ‌غه‌شی بۆ هه‌ڵۆکان کردبۆوه. ئه‌وان تینوو بوون، برسیایه‌تی بڕستی لێ‌بڕیبوون. له شه‌ڕگه‌ی ئه‌ودیوی چیاکانه‌وه گه‌ڕابوونه‌وه. هه‌واڵی هێرشی تازه‌یان پێ‌بوو.
به‌تێکرا بڕیاریان‌دا دوای حه‌سانه‌وه روو له چیا، به‌رز به‌رز بفڕنه‌وه. له‌وێوه که دوندی کێوه، چاوه‌کان بازئاسا پێده‌شته‌کان روونتر ده‌روانن. ئه‌شکه‌وتی حیسام‌له‌شکر‌یان مه‌به‌ست بوو. هه‌نگاوهه‌نگاو، به‌ره‌و چیای به‌هه‌یبه‌ت، قۆناخیان راگواست. له‌چوارلاوه هێرش به‌ربڵاوه، نه‌ده‌نگی باڵنده‌کانت ده‌بیست و نه به‌رامه‌ی گوڵان، ئه‌وه‌ی ده‌تدیت قرمه بوو و بۆنی بارووتی چه‌کان. چاوه‌که‌م به‌ره‌ی داهاتوو، ئه‌وانه حه‌وت هه‌ڵۆ بوون، ماندوو و شه‌که‌ت، شه‌ڵاڵی ئاره‌ق و گه‌لێک بێ‌تاقه‌ت. له‌ناو ئه‌شکه‌وتی حیساملهشکر جێیان گرت، ئێشکچی دامه‌زراو و سێره‌ی گرت. چاوه‌روان چاوه‌روان بۆ پێ‌هه‌ڵگه‌ڕانی دوژمنان، که‌وته بۆسه‌دانان. شه‌ش هه‌ڵۆی ماندوو سه‌ر وه‌سه‌رینه به‌ردینه، خه‌ونی ئه‌وجاره‌یان هه‌رته‌نیا به‌رز فڕینه، خه‌ونی چاره‌نووس له ئاسمانی ئه‌به‌دیه‌تی ئه‌وینی ئه‌و سه‌رزه‌مینه.
به‌ڵام له‌دێ‌دا هه‌رایه، دوژمن ماڵ‌به‌ماڵ خه‌ریکی تاوان و تاڵانی کۆشک و سه‌رایه. له سیخوڕ ده‌گه‌ڕان و جێ‌پێ و شوێنی هه‌ڵۆکانیان مه‌به‌ست بوو. کێ بوو ئه‌وجاریش ده‌بوایه به‌سه‌رچاوه‌ی ئاوی کانیاوی قه‌ڵای دمدمی خانی برادۆستی بزانیبایه؟. ئه‌وه‌ی کردی جاشی کوردی، وه‌ک خه‌نجه‌ره گۆرینه‌ی مێژووی خه‌یانه‌ت ده‌سکی دایکی خۆیه‌وه رۆچوو. جاش و دوژمن پێیان‌زانی هه‌ڵۆکان له‌کام هه‌وارگه ده‌حه‌سێنه‌وه. نه یه‌ک نه دوو، بگره هه‌زارانی دڕنده‌خوو، چه‌شنی رێچکه مێرووی برسی سه‌ره‌به‌هاران له‌چوارلاوه روو له حیساملهشکر به‌به‌ژنی چیای هه‌یبه‌ت هه‌ڵگه‌ڕان.
هه‌ڵۆکان له‌خه‌و راپه‌ڕین، قرمه هات، ئه‌شکه‌وت که‌وته به‌ر په‌لامار. ئه‌وه حاجی ماموستایه و ته‌نیا شه‌ش رۆسته‌می ده‌ورانی له‌گه‌ڵ‌دایه. وه‌ک خانی برادۆست هاواری کرد هه‌ڵۆینه، چیرۆکی دووباره‌ی مێژووی خوێنینه، ئه‌مرۆ خه‌بات بۆ که‌م ژین و که‌ڵ ژینه. مه‌وێستن و به‌غیره‌تتان، به مه‌ردایه‌تی و نه‌به‌ردتان، شێعر بخوڵقێنن، حه‌ماسه بڕوێنن، رۆژی ره‌شایی دابه‌زینه و سپی و رووسوور به‌ره‌و ئاسمان هه‌ڵفڕینه.
له‌شکری جه‌هل و نه‌زانی وه‌ک ره‌شکه‌ی سه‌رده‌می سه‌فه‌وی هه‌رده‌هات و زیادی ده‌کرد. تۆپه‌کانیان، قڕناسه و مه‌ترالیۆسه‌کانیان ته‌نیا یه‌ک خاڵیان له‌سێره‌دا بوو، ئه‌ویش ئه‌شکه‌وتی حیساملهشکر و قه‌ڵا و په‌ناگای هه‌ڵۆکان و حاجی ماموستای وره زێڕین بوو. ده‌مێکه فیشه‌ک له که‌می داوه و ته‌رمی هه‌ڵۆیه‌ک راکشاوه و گوڵاله سووره‌یان له‌به‌رۆک داوه. سه‌رئه‌نجام ئه‌وه‌ی ماون ده‌گرن دیوانێ، تا بزانن رێگه‌چاره کوانێ. کاتی تۆمار و نووسینه، ئاخر لاپه‌ڕه‌ی چاره‌نووسی خوێنینه و دوایین ته‌قه و کوشتنی نه‌یاری دڵ پڕله قینه. تفه‌نگه‌کان ده‌شکێنن، نه‌وه‌ک دوژمن بیان رفێنن. هه‌ڵۆکان ، ماموستا و پێشمه‌رگه‌کان له‌سه‌ر ره‌وز وێستاون، ده‌ڕواننه هه‌وشار و روو له شاروێران له‌ژێر ره‌هێڵه‌ی چه‌کان، به‌دوایین به‌رمزه له‌سه‌ر لێوان ده‌خوڵقێنن په‌رده‌ی کۆتایی حه‌ماسه‌ی دمدم و داشکستان. برایم که‌لهوری ده‌مێکه شه‌هیدی نیشتیمانه، سه‌لاح لاهوری و عه‌زیز شوانه ره‌وه‌زێکی به‌رز جێگه‌یانه، خالید شکاری و ره‌سوڵ به‌شیری دوایین ته‌قه‌یانه و په‌رویز که‌رباسی و ماموستا، خۆهه‌ڵدێرین دوایین رسته‌یانه و فڕینی هه‌ڵۆ باڵ شکاوه‌کان پایانی په‌رده‌ی گه‌مارۆیانه. جه‌نازه‌کان چه‌شنی به‌رگی گوڵه‌باخه‌کان په‌ڕپه‌ڕ ده‌که‌ونه به‌ر سۆزی شنه‌بای به‌ره‌به‌یانی شازده‌ی خه‌رمانانی په‌نجاونۆ و جه‌للادیش بێ‌ده‌سکه‌وت گۆڕه‌پانی حه‌ماسه‌ی داشکستان وه‌ک دمدمی برادۆست به‌مێژوو ده‌سپێرێ.
خه‌ڵکی ئاوایی بناری چیا، روو له داوێن، له‌شی په‌ڕپه‌ڕبووی ماموستا حاجی مه‌لابرایم و شه‌ش هه‌ڵۆی شه‌ڵاڵی خوێن، دێننه میحرابی کڕنۆش، ده‌یان‌نێنه ناوتابووته‌گوڵینه‌کانیان فرمێسکاوی و خامۆش. ئه‌وجار له‌ناو کۆڕی یارانی شاروێران، ته‌سلیم به خاکی نیشتمانیان، گۆڕستانی شه‌به‌کی قه‌ره‌داخ ده‌که‌ن به‌دوایین مه‌نزڵگه‌ی وچانیان. ئامانجه‌کانی حاجی ماموستا به‌رز چه‌شنی خۆی، وه‌ک یه‌که‌م و دوایین وه‌سیه‌ت و میرات پێش‌کێشی خه‌یاڵی ناسکی کوڕانی ده‌کرێ و جه‌ماڵ و جه‌لال ده‌که‌ونه ریزی هه‌ڵۆ باڵ‌سووره‌کان و رێزی باوه‌ڕی باوکیان به‌دنیایه‌ک جه‌ماڵی سوور و گه‌ش وه‌ک جه‌لاله‌تی نوور ده‌گرن. ئه‌وانیش لاپه‌ڕه‌یه‌کی‌تری شه‌هیدانی رێگای سه‌ربه‌ستی نیشتمان له‌ناو ده‌فته‌ری گوڵاڵه‌سووره‌کانی حیزبی دێموکراتی کوردستان پڕده‌که‌نه‌وه‌و له‌پاڵ مه‌زاری باوکی خۆشه‌ویستیان به‌ئارامی سه‌رده‌نێنه‌وه و چیرۆکی که‌م ژین و که‌ڵ ژینمان بۆ ده‌گێڕنه‌وه.